Omdat ik er geen genoeg van kan krijgen!

Het komt allemaal steeds dichterbij: nog eventjes, en dan begin ik aan een nieuwe master in een nieuwe stad! Ik heb er ontzettend veel zin in, maar zoals jullie je vast kunnen voorstellen, gaat dat ook wel gepaard met een beetje heimwee naar het vrije, interessante leventje in het oosten.. Geen fijnere uitlaatklep dan even schrijven, daarom laat ik hier nog wat cultuurgerelateerde gedachtekronkels gaan! 

Vervoer
Opeens was daar het moment: ik verlangde terug naar de Nederlandse Spoorwegen. Degelijkheid, waarschuwingen bij vertraging (‘’de stoptrein naar Zwolle rijdt binnen over … 5 minuten’’), volop beenruimte en altijd binnen een paar uur op welke bestemming dan ook in het land. Dit alles is niet van toepassing op reizen in Zuidoost-Azie, waarbij Cambodja en Laos toch wel de kroon spannen. Meestal verplaatsten wij ons per bus naar de volgende plek, wat altijd voor de nodige avonturen zorgde. Via het hostel een pick-up regelen levert geen problemen op, maar als je eens het reguliere vervoer wilt uitproberen sta je meteen voor de vraag: waar is de bushalte? In grotere steden zie je meestal wel een verzameling bussen, omringd door talloze ondefinieerbare eettentjes. Dat kan dus voor busstation doorgaan, maar gaandeweg zie je hoe locals uit de dorpen dat doen: zij wachten op een plek langs de weg, gooien zichzelf suïcidaal voor de bus als ze meewillen – wie had het hier over haltes? Overschat. En mensen weigeren?  Ook geen optie. Er passen altijd, ja áltijd meer mensen bij: ineens komen wel weer ergens klapstoeltjes vandaan, zodat je lekker met 10 centimeter beenruimte in het gangpad kan zitten. En met een beetje geluk krijg je ook nog een rijstzak onder je benen geschoven. Mocht je met een soort omgebouwde pick-up truck reizen: mensen passen ook prima op het dak. En je bagage natuurlijk ook, al dan niet vastgebonden. Dus daar ga je dan, lekker opeengepakt tegen je buurman of –vrouw, op naar een minstens 5 uur durende busrit! Tel daar barsten in de ruiten, missende deuren, kapotte airco’s en hobbelige wegen bij op, en zie hier de ingrediënten voor een typisch Aziatische busreis. Grappig detail: het gebeurd vaak dat er ‘’VIP-bus’’ op dit soort bussen staat. Hoe lang zo’n busrit duurt, staat absoluut niet van te voren vast. De ene chauffeur rijdt het liefst 5 uur lang achter elkaar door, de ander stopt om het uur om mensen vlees op stokjes te laten kopen bij wederom vage kraampjes. En een sanitaire stop, die regel je maar ergens in de bosjes. Het jammere hiervan is dat die bosjes meestal te klein zijn om de grote, Westerse vrouw te beschutten en wij hebben ook niet zo’n handige lange kokerrok waaronder de Laotiaanse vrouw ongezien haar behoefte kan doen…  Alles maar ophouden dus, tot zich weer een fijne hurk WC voordoet!  Het lijkt erop dat de Cambodjaan en de Laotiaan zo’n bus ook niet echt een comfortabel vervoersmiddel vinden, want bijna iedereen verplaatst zich per scooter. Makkelijk ook, want daar lijken niet echt regels voor te zijn: helmen draagt bijna niemand – Vietnam uitgezonderd  - en met je gezin van vier op de scooter is ook geen probleem. Vervolgens leer je je jongste zoon van 12 ook maar meteen scooter rijden, want dan kan hij tenminste zelf naar school. Geen grapje, een aanzienlijk deel van de bestuurders krijgt zijn voeten niet aan de grond. Dat gaat natuurlijk niet altijd goed. Daarnaast is de ‘’Wie is de BOB’’- campagne duidelijk niet gelanceerd in Zuidoost-Azie, gezien de vele doden die vallen op feestdagen ten gevolge van rijden onder invloed. Als daar nog wat meer verandering in komt, zou dat geweldig zijn..

Eet- en drink gewoontes
Zou jij het liefst de hele dag door willen eten, net als ik? Gefeliciteerd, dan ben je met name in Thailand en Vietnam op de goede plek! Een simpel gerechtje met kleefrijst, een stuk vlees of vis op een stokje, of de internationaal bekende Vietnamese loempia – ik zeg liever: spring roll – is overal wel te krijgen. In Thailand kun je je ogen uitkijken aan de enorme hoeveelheid straatkraampjes die een heerlijke zoetzure, maar ook pittige lucht verspreiden en een onrustige eet- en kooplust opwekken. Laat dat gelukkig niet duur zijn: voor de meeste Thai zelf is het ook goedkoper om hun avondmaaltje bij zo’n kraam bij elkaar te scharrelen! In Vietnam wordt het straatbeeld ook behoorlijk gedomineerd door eten, maar dat ziet er dan iets anders uit. Zie je een troosteloze ruimte met TL-verlichting en slechte Vietnamees gesynchroniseerde films, plastic kinderstoeltjes  en staat iemand voor de desbetreffende zaak een volledig varken kapot te snijden op straat? Prima, ben je aan het goede adres. Zowel in Thailand als Vietnam zijn de goedkoopste, meest smakeloos uitziende tentjes het beste  - althans, naar mijn mening. Waar mensen in de grote stad zich dit soort luxe kunnen permitteren om ‘’uit eten’’ te gaan, gaat men op het platteland in alle vroegte naar de markt. Om een uurtje of 4 opstaan is zeker niet vreemd, dan kun je tenminste alvast rijst koken voor je echtgenoot. Mocht je nog wat kruiden missen, kun je die altijd nog even in de jungle bij elkaar sprokkelen. Vervolgens is het rond 6 uur ’s ochtends het drukst op de markt, het leven speelt zich hier echt af. Ontbijten gebeurd vervolgens met een simpel rijstgerecht of met noodlesoep. En als er gasten bijzijn, laat je die altijd eerst eten – zelfs al vragen ze twintig keer of je niet met ze mee-eet (waargebeurd verhaal). Als gast kun je verwachten dat je er ’s ochtends een glaasje groene thee bij krijgt, en je kunt in Vietnam ook altijd bij ieder kraampje een heerlijke (ijs)koffie halen. De gerechten worden door de locals weggewerkt (ja goede woordkeuze, want het gaat snél) met veel geslurp, gerochel en af en toe wat geboer. Gelukkig heb jij als gast dan al gegeten. Als je op het platteland verblijft, zul je al snel na je ontbijt de eerste alcoholische versnaperingen voorbij zien komen. Om 11 uur ’s ochtends locals compleet aangeschoten aantreffen van het bier is hier niet vreemd, maar meestal wordt er lokale whiskey of rijstwijn geschonken. Dit wordt in een shotglaasje gegoten wat de hele groep rondgaat, en de hele groep vervolgens ook een stuk luidruchtiger maakt. Ik denk dat deze overvloed aan lokale, veel te goedkope alcohol voor veel misstanden zorgt op het Zuidoost-Aziatische platteland. Bovendien zijn de voedselpatronen daar in sommige gevallen ook niet al te best. Om even naar Cambodja te kijken: de kinderen op ons project werden door hun ouders regelmatig naar een winkeltje gestuurd waar voornamelijk lolly’s en chips verkocht worden. Kinderen tevreden, voor de ouders een goedkoop alternatief ontbijt. De Thai waren al een tijdje bekend met fastfood uit de 7 Eleven, helaas is dit bij onderontwikkelde buren Cambodja en Laos ook steeds meer in opkomst. Hopelijk gaat dit niet al te ver de spuigaten uitlopen, want vers verbouwde groenten en rijst zijn absoluut gezondere opties.

Milieu
In het noorden van Laos waren we op zoek naar een bureau dat voor ons een trektocht door de jungle kon regelen. We zagen – alvast excuses voor de woordspeling - door de bomen het bos niet meer: ‘’Eco-Tourism Daytreks ‘’Green Discovery Trips’’, ‘’Eco-Trekking Laos’’ en wat al niet meer – blijkbaar heel milieubewust allemaal! Het was me al eens eerder opgevallen in Laos dat de toerist hier behoorlijk wordt verleid door alles wat maar organisch, groen en ecologisch verantwoord is. Er zijn talloze organic farms, je kunt verblijven in green homestays of zoals u wilt, in een eco-lodge. Lijkt er dus op dat ze in Laos op de goede weg zijn! Maar zie hier de discrepantie: niets is minder waar. Toen we eenmaal een bureau hadden uitgekozen en onze trektocht gestart waren, zagen we al gauw dat veel gebieden rondom het Nationale Park werden platgebrand. ‘’Om nieuwe akkers te creeren’’, was het antwoord. Logisch natuurlijk, maar wie controleert die brandjes? Ik heb in heel Laos geen brandweer gezien. En ben je eenmaal in een plattelandsdorp, dan heeft niemand een idee hoe met afval om te gaan. Er zijn nergens prullenbakken te bekennen, laat staan dat een degelijke vuilniswagen je troep komt ophalen. Dus druk je je afval gewoon tussen de spleten van je houten vloer en tadaaa, dat verdwijnt vanzelf ergens onder het huis. Zelfs in de grote steden in Vietnam kostte het echt moeite om een afvalbak te vinden, dus vaak belandde het afval maar in een kartonnen doos. Geen wonder dat daar zoveel ratten op straat zijn! Een ander punt waar men wel eens flink op mag gaan bezuinigen zijn plastic zakjes. Die worden werkelijk om elke aankoop heen gedaan, voor ieder denkbaar formaat is wel een zakje. Recyclen staat hier blijkbaar nog niet in het woordenboek, zelfs een flesje water wordt nog in een plastic zakje gedaan. Zonde! Vreemd dus, dat voor toeristen dus wel een heel ecologisch verantwoord beeld geschetst wordt. En tuurlijk, het is een goede verkoopstrategie die veel hippe backpackers zal aantrekken. Maar misschien moeten de lokale overheden eerst eens beginnen bij hun eigen bevolking. Of een voorbeeld nemen aan mannen zoals Arnon, onze host bij het WWOOF-project. Hij wil heel graag de lokale bevolking leren om bewuster met hun omgeving om te gaan, en zo ook zuiniger te leven. Dat zijn de goede voorbeelden!

Oost, west, thuis best
Het gras is altijd groener bij de buren. Zoals ons allen wel bekend, is dat niet alleen het geval bij koeien, schapen of andere grazers. Dit fenomeen is ook bekend onder reislustige westerlingen, altijd weer op zoek naar exotischer gras. We zijn genoeg reizigers tegengekomen –  meestal Amerikanen – die opzoek waar naar ‘iets’, of dat nou ‘zichzelf’ was of ‘meer spiritualiteit’. Waar je in Thailand in het noordelijke Chiang Mai in tempels kunt mediteren, vind je vooral in het zuiden de nodige plaatsen om daar te ‘detoxen’ en tot je ‘diepere zelf’ kunt komen. Kortom, er lijkt een groep groeiende westerlingen op zoek te zijn naar antwoorden op levensvragen in de oosterse filosofie. Maar hoe oosters is die lokale cultuur nou eigenlijk georiënteerd?  Naar mijn idee keken de locals namelijk steeds meer en meer naar ‘het Westen’. Het eerder besproken voorbeeld van opkomend fastfood is natuurlijk een goed voorbeeld, maar wat dacht je van het heersende schoonheidsideaal? De westerling is wit, en dus vergrijpt ieder Aziatisch meisje zich aan ‘whitening’ shampoos, crèmes en bodylotions. ‘’Whitening for life’’, zoals een levensgroot billboard met onrealistisch witte Aziaten verkondigde op de Thais/Birmese grens. En slogans als deze kom je meer tegen. ‘’Find your own true self’’, was de slogan van mijn abseilavontuur nabij Chiang Mai. Ik vermoed dat dit een poging was om een hippe, westerse slogan te gebruiken. Het deed mij vooral denken aan een slechte titel voor een psychologisch zelfhulpboek.  Ook zijn we genoeg grappige en soms pijnlijke taalfouten tegengekomen. Wat dacht je van ‘’I scream’ in plaats van ‘icecream’, of ‘very hot questions’ in plaats van ‘very hard questions’? Wat betreft de Engelse taal doen Aziaten echter wel ontzettend hun best, die motivatie verdient zeker een groot compliment. De meeste Aziaten posten graag hele levensverhalen in gebrekkig Engels op facebook, waar hun Aziatische facebookvrienden nog gebrekkiger op kunnen reageren. Ook zijn er jongeren die urenlang Amerikaanse films kijken en zichzelf een overdreven accent hebben aangeleerd. Voor hen is Amerika sowieso equivalent aan het westen – dat kwam wel naar voren in gesprekken met Vietnamese jongeren. In de grote steden komen die maar al te graag naar je toe om hun Engels met je te oefenen, wat al een interessante ervaring op zich is. De meeste jongeren zijn enorm gefascineerd door dit westerse bolwerk. Zo kreeg ik bijvoorbeeld van een Vietnamese jongen het volgende te horen: ‘’Oh, you’re not from America? You have that kind of thing, you know’’. Aha, goed punt. Ik ben jammer genoeg vergeten te vragen welk ‘’kind of thing’’ hij bedoelde, maar het stelde me ook wel weer gerust: ik heb in ieder geval ‘iets’, een ‘ding’, en daar zijn de meeste Amerikanen in het oosten nog steeds naar op zoek. 

En zo zou ik nog wel even door kunnen schrijven. Het is erg interessant om andere culturen tegen het licht te houden, en voorlopig heb ik daar zeker geen genoeg van.. Ik geloof dat er een dure hobby geboren is! Ik houd jullie op de hoogte van de volgende bestemming. Iemand nog leuke suggesties? ;) 

Liefs, Annemarie